Çeyiz Hesabına Devlet Katkısı

Evlenecek olanları teşvik tedbirleri kapsamında uygulamaya konulan çeyiz hesabına devlet katkısı' na ilişkin yönetmelik 16.12.2015 tarihli Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 27 yaşına kadar evlenecek olanlara, çeyiz hesabında biriken tasarrufunun % 20 sine kadar, azami 5.000 TL Devlet katkısı yapılmasına ilişkin esasları  ve bu sistemin makro ekonomik dengelere katkısını özetlemeye çalışacağım.

Hesabın Açılığı; 

Türk Lirası cinsinden Mevduat veya katılım hesabı olarak açılacak çeyiz hesabına başlangıç olarak 1.000 TL ile 15.000 TL arasında bir tutar yatırılması gerekiyor. Aynı kişi adına sadece bir tane açılabilen çeyiz hesabı açılabiliyor. 18 yaşından küçük olanlar adına veli veya vasisi tarafından çeyiz hesabı açılabiliyor.  

Ödeme planı ;

Çeyiz hesabı için aylık  100 TL ile 1.000 TL arasında düzenli ödemeler yapılması, ödemenin üç aylık dönemlerle yapılması halinde 300 TL ile 3.000 TL arasında ödeme yapılması gerekiyor. İleride ihtiyaç duyulması halinde yılda bir defa çekme hakkı da kullanılabiliyor. Çekme hakkı asgari tutarın üzerinde yapılan ödemeler için geçerli olup, Çeyiz hesabının bakiyesinin aylık 100 TL ye göre ödenmesi gereken toplam bakiyenin altına düşürülemiyor. 

Devlet Katkısı;

Evlilik tarihinden önce asgari üç yıl boyunca çeyiz hesabına düzenle ödeme yapanlar, 27 yaşını doldurmadan ilk evliliğini yapması halinde çeyiz hesabına devlet katkısına hak kazanmış oluyor. Çeyiz hesabında düzenli birikim yapan hak sahipleri, sistemde kaldıkları süreye bağlı olarak, çeyiz hesabındaki birikim toplamına göre devlet  katkısından faydalanabiliyor. Düzenli ödeme süresi;

• 36 ile 47 ay arasında olanlar, hesap bakiyesinin %10'u, azami 4.000 TL
• 48 ile 59 ay arasında olanlar, hesap bakiyesinin %15'i, azami 4.500 TL
• 60 ayın üzerine olanlar, hesap bakiyesinin %20'si, azami 5.000 TL

Çeyiz hesabına devlet katkısı almaya hak kazanıyor.  Devlet katkısının alınabilmesi için, evliliğin gerçekleştiği tarihten itibaren altı ay içerisinde çeyiz hesabının bulunduğu bankaya başvurulması gerekiyor.  Çeyiz hesabının işleyiş esaslarını düzenleyen yönetmelik dört ay sonra yürürlüğe gireceğinden, bankalarda çeyiz hesabı açmak için 16.04.2016 tarihinin beklenmesi gerekiyor.

Yönetmelikte yer alan yukarıdaki koşulları dikkate aldığımızda, çeyiz hesabına devlet katkısına hak kazanabilmek için, en az beş yıl boyunca aylık veya üç aylık ödemelerle çeyiz hesabında 25.000. TL para biriktirilmesi ve en geç 27 yaşında evlenilmesi gerektiği anlaşılıyor. Beş yıllık süre boyunca çeyiz hesabına yatırılan tutarlar bu süre boyunca nemalanacak ve nemalanmış bakiye üzerinden devlet katkısı hesaplanacak. Çeyiz hesabına yatırılacak düzenli ödemeler, alt ve üst sınırlar içinde kalmak kaydıyla farklı tutarlarda yapılabilir. Bu durumda hak sahibinin sistemden maksimum faydayı elde edebilmek için, birikim döneminin sonlarına doğru azami tutarda ödemeler yaparak çeyiz hesap bakiyesini 25.000 TL ya yükseltmesi daha rasyonel gözüküyor.

Çeyiz hesabına devlet katkısı sisteminden 5.000 TL lık maksimum desteği alabilmek için  27 yaşın tamamlanması son sınır olup, 60 aylık dönemde 25.000 TL birikim sağlayanlar bu yaşa gelmeden de evlenmeleri halinde 5.000 TL lık destekten faydalanabiliyorlar. 27 yaşını doldurduğu halde evlenemeyenler devlet katkısı alma hakkını yitirmekle birlikte çeyiz hesabındaki kendi birikimi ve nemasını serbestçe tasarruf edebilirler.

Evlilik yıllar öncesinden planlanamayacağına göre 15 yaşına gelen çocuklarımız için velisi/vasisi tarafından bankada çeyiz hesabı açarak asgari tutarda birikim yapmaya başlanmasını, evliliğin yaklaştığını düşündüğümüzde ise düzenli ödemelerin yükseltilmesini tavsiye edebilirim. Unutmayalım zaman çabuk geçer ve birde bakmışsınız ki daha dün elinden tutup ilk okula götürdüğünüz çocuğunuz büyümüş ve evlenme çağına gelmiştir. O mutlu gün geldiğinde maddi açıdan hazırlıklı olmak bir de üstüne devletten 5.000 TL destek almak hiç de fena fikir değilmiş gibi geliyor. 

Düğün masraflarına katkı sağlayarak gençleri 27 yaşına gelmeden evlenmeye teşvik eden  Çeyiz hesabına devlet katkısı sisteminin toplumda nasıl bir karşılık bulacağını şimdiden öngörmek çok güç. Çeyiz hesabı siteminin genç yaşta evlenmeye teşvik ederek, toplumun temeli olan aile yapısının özendirilmesi ve daha çok çocuk yapılmasını teşvik etmesinin yanı sıra tüketici tasarruf eğilimimizin yükselmesine de katkı sağlayacağı  öngörülebilmektedir.

Tasarrufların artırılması;

1998 yılında % 24,3 olan hane halkı tasarruf oranını 2014 yılında % 14,9'a (x) kadar geriledi.  Gelirimizden giderek daha az kısmını tasarruf etmemiz, daha çok kredi kullanarak tüketmemiz sonucunda Bankalarımızdaki kredi toplamı mevduatımızı geçti ve mevduatın krediye dönüşme oranının % 114'e (*) yükseldi. Yatırımlar için ulusal tasarruflarımızın yeterli olmaması nedeniyle finans ve reel kesimin dış borçlara yöneldiğini dikkate aldığımızda hane halkı tasarruf oranının yükseltilmesine yönelik önlemlerin ekonomimiz için taşıdığı önemi daha iyi anlayabiliriz.

Çeyiz hesabına devlet katkısı siteminin tüketimi kısarak tasarruf yapılmasını teşvik etmesi ve davranışın 5.000 TL devlet desteği ile ödüllendirilmesinin makro ekonomik dengeler açısından faydalı bir tedbir olduğunu ve bu sistemin toplumda gerekli ilgiyi görmesinin, çeyiz hesabının bankalarda nasıl nemalandırılacağı ile yakından alakalı olacağını düşünüyorum. Çeyiz hesabının toplumumuzda ilgi görmesi halinde bankalar da uzun vadeli kaynak temin etmiş olacak ve ortalama kaynak vadesinin uzamasına da katkı yapılmış olacaktır. . 

Müslüm Oymak

Bankacı

NOT: Yukarıdaki değerlendirmeler, bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, doğru ve eksiksiz bilgi için ilgili güncel mevzuatı okunmalıdır.

(x) Kalkınma Bakanlığı Ekonomik ve sosyal göstergeler
(*) T.Bankalar Birliği, Türkiye Bankacılık sistemi Eylül 2015 Raporundan alınmıştır.

Yararlanılan Kaynaklar;
http://www.resmigazete.gov.tr/
https://www.tbb.org.tr/tr/
http://www.kalkinma.gov.tr/