Benim bireysel kredi notum acaba kaç? sorusunun cevabı, son zamanlarda pek çok kişi tarafından merak edilmeye başlandı. Tüketici Kredisi, Konut Kredisi, Taşıt Kredisi gibi bireysel kredilerin, bankaların kurumsal risk iştahı esaslarına göre merkezi bir tahsis birimi tarafından değerlendirilmesi uygulamasının bir sonucu olarak, bireysel kredi notu uygulamasına geçildi. Tüketicinin bu konudaki merakını/ihtiyacını gidermeye yönelik web sayfası nın kullanıma açılması ve bu konuda görsel yayın organlarında reklam yayınlanmasından sonra konuya ilgi daha da arttı.
Bireysel kredi notu hesaplanması uygulamasında bankadan bankaya değişmekle birlikte ana hatları ile sistem şöyle işlemektedir. Müşteri banka şubesinden bireysel kredi talep ettiğinde, talep eden kişiye ait kimlik ve aylık gelir bilgileri sisteme girilir. KKB(*) kayıtlarından o kişiye ait veriler süzülerek sistem tarafından 0 ile 1.900 arasında puanlama yapılır. Bireysel kredi notu hesaplanması sonucunda belirli bir sınırın üzerinde puan alanların (Beyaz segment ) geliriyle uyumlu kredi talepleri Şube girişleri tamamlandığında anında onaylanmakta, bu sınırın altında puan (Gri segment) alanların kredileri ise merkezi tahsis birimi onayına gitmekte, bu birim tarafından incelemeye tabi tutulduktan sonra sonuçlandırılmaktadır. Çok düşük puan alan (Siyah segment) müşterilerin kredi talepleri ise merkezi tahsis biriminin incelemesine dahi gitmeden, daha şube girişi tamamlandığında sistem tarafından anında red edilmektedir. Hangi puan'ın hangi guruba gireceği bankanın kurumsal risk iştahına göre farklılık göstermektedir.
Bireysel kredi notu hesaplanmasını incelediğimizde, findeks verilerine göre; notun %30 luk kısmı geçmişe dönük ödeme alışkanlıklarımızdan, %25'i mevcut hesap ve borç durumundan, %20' si borç arama arayışlarından, %15' i kredi kullanım yoğunluğundan ve %10' da diğer faktörlerden kaynaklandığını görmekteyiz.
Burada, en can alıcı konunun açık kanuni takip kaydı olduğunu, kanuni takip kaydı devam eden kişilerin diğer verileri önem taşımadan kara listeye girdiğini, kredi taleplerinin red edildiğini söyleyebiliriz. Kanuni takip kaydı kapanan kişilerin yeni kredi talepleri belirli bir sürenin (takriben 90 gün) geçmesinden sonra değerlendirmeye alınmaktadır.
Bireysel kredi notu hesaplanmasında ikinci derecede önemli konu ise, kişinin geçmişe dönük ödeme alışkanlıklarıdır. Her türlü bireysel kredi ve kredi kartı ödeme kaydı KKB tarafından tutulmakta olup, kredi talep edenin özellikle de son 90 günlük süredeki ödemelerini zamanında yapmış olması nispeten önem taşımaktadır. Kredi kartı ödemelerinde asgari bakiyenin mi yoksa borcun tamamının mı ödendiği ya da kredi taksitlerinin vadesinden ne kadar süre önce ödenmiş olması hususları bireysel kredi notu hesaplanmasına etki etmemektedir. Ödemeler bir gün dahi gecikse bir ay gecikmiş gibi değerlendirmeye alınmakta ve bireysel kredi notunun hesaplanmasına olumsuz etki etmektedir.
Burada dikkat çekmek istediğim diğer bir husus ise, yeni kredi arayışlarının sıklaşmasının bireysel kredi notu hesaplanmasına olumsuz etki etmesidir. Likidite sıkıntısı içine giren, kredi talebine herhangi bir finans kurumundan olumsuz yanıt alan kişilerin yazılı, görsel ve işitsel basında yer alan reklamların etkisi ile TC numaralarını 444 lü telefon numaralarına göndererek yapmış oldukları kredi başvurularının, bireysel kredi notunu daha da düşürmektedir. KKB sisteminden sorgulama yapan her finans kurumu kendisinden önce yapılan sorgulamaları ve neticelerini görmekte ve önceki kredi taleplerinin olumsuz sonuçlanması, kredi kararında negatif etki yapmaktadır.
Kısa zaman diliminde yapılan her yeni sorgulama bireysel kredi notunu daha da düşürdüğünden, kredi kullanma ihtiyacında olanlara, farklı finans kurumlarına gerek şubeye giderek gerekse 444 lü telefon numaralarına TC numarası ile boşyere başvurmak yerine, yukarıdaki verilerden hareketle kendi durumunu tahlil etmesi, kredi notunu yükseltici davranışları geliştirmesi ve makul bir süre geçtikten sonra kredi için finans kurumuna gitmesidir.
Kredi taleplerinin değerlendirilmesinde bireysel kredi notu hesaplanması dışında diğer önemli faktör ise borç ödeme kapasitesidir. Finans kurumları arasında farklılık göstermekle birlikte kişinin belgelediği gelirinin %75'i kadar taksit ödeyebileceği var sayılmakta ve bu limite kadar olan talepleri kabul görmektedir. Bireysel kredi kullanmak için yeterli bireysel kredi notuna sahip olanların yapması gereken şey, bu krediyi ödeyecek yeterli gelire sahip olduğunu belgelemesidir.
Talep ettiği krediye nazaran yüksek değerde gayrimenkul ipoteği vererek kredi kullanmak isteyenler, yeterli gelire sahip olmadıkları veya bireysel kredi notu uygun olmadığı için kredi talepleri red edildiğinde, genellikle şaşırırlar. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bankaların sadece teminata bakarak kredi vermedikleridir. Bankalar kredi verirken, öncelikle borcun zamanında ödeneceğinden emin olmak isterler. Gerek Bireysel kredi notu hesaplanması gerekse ödeme gücü değerlendirmeleri bu amaca yöneliktir. Krediye nasıl bir teminat alınacağı ya da, teminat alınıp alınmayacağı da bu değerlendirmelere göre belirlenmektedir.
Bankaların sermaye yeterlilik rasyosunun hesaplanmasında, müşterilerinin bireysel kredi notunun dikkate alınmasına bağlı olarak, bankaların da bireysel kredi notu yüksek müşterilere daha düşük faizli kredi kullandırımının yaygınlaşması beklenebilir. Böyle bir uygulama tüketicileri bireysel kredi notlarını daha fazla önemsemeleri, ödeme alışkanlıklarını geliştirmeleri yolu ile zincirleme reaksiyonla sistemin kendini geliştirmesi sonucunu doğuracağını düşünüyorum.
Müslüm Oymak
Bankacı
Kredi Derecelendirme Uzmanı (SPL Lisanslı)
Not: Yukarıdaki değerlendirmeler bilgilendirme amaçlı olup, taahhüt içermemektedir. Sistemin işleyişi bankalar arasında farklılık göstermektedir.
(*) Kredi Kayıt Bürosu: Sektörün önde gelen 9 bankasının ortaklığı ile 11 Nisan 1995 tarihinde kurulmuştur. Kurulduğu tarihten itibaren üye sayısı hızla artan KKB, bankalar, tüketici finansman şirketleri, leasing, faktoring ve sigorta şirketleri olmak üzere 180’e yakın üyesine vermekte olduğu finansal bilgi paylaşımı hizmetini bugün Türkiye Bankalar Birliği nezdinde kurulmuş olan Risk Merkezinin tek hizmet sağlayıcısı olarak sürdürmektedir.
Yararlanılan kaynaklar:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder